Вялікі тэатр Расіі. Гастролі

У кастрычніку 2022 года пасля шматгадовага перапынку ў Вялікім тэатры Расіі прайшлі гастролі беларускага Вялікага. Гэта сапраўды стала падзеяй - як для трупы з Мінска, так і для маскоўскіх гледачоў. На Гістарычнай сцэне былі прадстаўлены ўнікальныя спектаклі – нацыянальная опера Ул. Салтана «Дзікае паляванне караля Стаха» і балет П. Чайкоўскага «Шчаўкунок» у аўтарскай харэаграфіі Валянціна Елізар'ева. Год таму генеральныя дырэктары двух Вялікіх тэатраў - Мінска і Масквы - Кацярына Дулава і Уладзімір Урын - дамовіліся, што калектыў маскоўскага Вялікага абавязкова выступіць на мінскай сцэне ў рамках абменных гастроляў. Доўга вырашалася, што менавіта прывязе Вялікі тэатр Расіі. І ўсё ж спыніліся на дзвюх назвах.

22 і 23 лістапада - опера Н. Рымскага-Корсакава "Царская нявеста".

Опера аб недасяжнасці шчасця ў каханні і разбуральнай сіле рэўнасці ў незвычайна драматычных абставінах рускай гісторыі XVI стагоддзя ў эпоху праўлення Івана Грознага і апрычніны. У своеасабліва праведзенай кампазітарам рамантычнай опернай форме прадстаўлены падзеі трагічнага для многіх яго ўдзельнікаў гістарычнага эпізоду трэцяй жаніцьбы Івана Грознага на купецкай дачцы Марфе Сабакінай, яе невытлумачальнай хваробы і хуткай смерці, якія сталі прычынай шматлікіх абвінавачанняў, смяротных прыгавораў і жорсткіх пакаранняў смерцю.

У Вялікім тэатры пачынаючы з 1916 года опера "Царская нявеста" мае доўгую і ўражальную гісторыю. Сярод яе выканаўцаў і пастаноўшчыкаў - такія выдатныя рэжысёры, музыканты і мастакі, як Антаніна Нежданава, Надзея Абухова, Барыс Пакроўскі, Яўген Святланаў, Фёдар Федароўскі. Менавіта яго (Ф.Федароўскага) адноўленыя ў 2014 годзе гістарычныя дэкарацыі ўпрыгожваюць пастаноўку Вялікага тэатра. Музычны кіраўнік гэтага спектакля - знакаміты дырыжор Генадзь Раждзественскі.

Дырыжыраваць операй 22 і 23 лістапада будзе маэстра Вялікага тэатра Расіі Канстанцін Чудоўскі.

25 і 26 лістапада - балет на музыку С.Пракоф'ева "Іван Грозны".

Адзін з самых знакамітых балетаў Юрыя Грыгаровіча, у якім ён звярнуўся да падзей расійскай гісторыі - пачатку праўлення Івана IV Грознага. Як заўсёды, Грыгаровіча цікавіць супрацьстаянне моцных неардынарных асоб, у дадзеным выпадку - цара Івана і яго набліжанага князя Курбскага. На музыку Сяргея Пракоф'ева з фільма Сяргея Эйзенштэйна "Іван Грозны" галоўны герой праходзіць доўгі шлях ад маладога кіраўніка, які з натхненнем марыць аб цудоўнай будучыні сваёй краіны, да ператварэння ў пачвару, якая павуком павісае над Руссю. Спектакль быў пастаўлены ў 1975 годзе і адноўлены ў 2012 годзе.
Галоўныя партыі выканаюць зоркі балета, якіх ужо ведае беларускі глядач: Святлана Захарава, Дзяніс Родзькін, Міхаіл Лабухін, Ганна Нікуліна, Арцемій Белякоў.
Дырыжыраваць балетам будзе заслужаны артыст Расіі Павел Клінічаў.

***
Вялікі тэатр Расіі адлічвае сваю гісторыю з 1776 года. У спецыяльна пабудаваным для першай пастаяннай маскоўскай трупы будынку ішлі драматычныя, оперныя і балетныя спектаклі. Восем калон і Апалон, які вянчае порцік, сталі сімвалам Вялікага з 1825, калі на месцы згарэлага быў пабудаваны новы будынак Вялікага Пятроўскага тэатра. У 1853-м новы пажар разбурыў інтэр'ер тэатра, але ў 1856-м Вялікі зноў адкрыўся для публікі. З таго часу будынак не зведаў значных знешніх змен. З 2002 года ён мае назву Гістарычная сцэна; у тым жа годзе па суседстве, на Тэатральнай плошчы, адкрылася і Новая сцэна Вялікага.

З першых гадоў існавання Вялікі падносіў сваёй публіцы оперныя шэдэўры. У адрозненне ад Пецярбурга, які аддаваў перавагу замежнаму рэпертуару, маскоўская трупа Вялікага ахвотна давала сцэну рускім аўтарам. Менавіта ў Маскве ўпершыню ўбачылі свет «Мазепа» і «Яўген Анегін» Чайкоўскага, усе парадныя дні нязменна адзначаліся «Жыццём за цара» Глінкі, здабылі эталоннае ўвасабленне «Барыс Гадуноў» Мусаргскага і «Князь Ігар» Барадзіна. Абавязковай умовай пастаноўкі станавілася прапрацаваная акцёрская гульня, заўсёды ўласцівая Вялікаму, і ўражлівае маляўнічае аблічча спектакля.

Першыя балеты ў Вялікім нараджаліся пад кіраўніцтвам французскіх і італьянскіх пастаноўшчыкаў, маскоўская публіка пазнаёмілася з балетамі Жуля Перо і іншымі рамантычнымі шэдэўрамі. Малады балетмайстар Адам Глушкоўскі звяртаўся ў сваіх пастаноўках да нацыянальных матываў і да пушкінскіх вобразаў. У 1869 годзе Марыюс Петыпа паставіў у Вялікім маляўнічы «Дон Кіхот», які стаў з тых часоў візітнай карткай маскоўскага балета. Аляксандр Горскі, вучань і памочнік Петыпа, узначальваў трупу Вялікага тэатра ў 1900–24. Яго балетмайстарскія ідэі, сугучныя духу часу, у прыватнасці, рэалізму, які зацвярджаўся Маскоўскім Мастацкім тэатрам, абумовілі росквіт самабытнага Вялікага тэатра.

У савецкі час, асабліва з пераносам сталіцы ў Маскву, Вялікі стаў галоўным тэатрам краіны, які акумулюе лепшыя творчыя сілы. Барыс Пакроўскі вывеў на новы ўзровень оперную рэжысуру. "Залатое стагоддзе" савецкага балета трывала звязана з імёнамі балетмайстраў Леаніда Лаўроўскага і Юрыя Грыгаровіча. Вялікі заўсёды славіўся і сваім аркестрам, вартым параўнання з любым сусветным сімфанічным калектывам, і дырыжорамі, сярод якіх былі Сяргей Рахманінаў, Мікалай Галаванаў, Юрый Фаер, Аляксандр Мелік-Пашаеў, Кірыл Кандрашын, Барыс Хайкін, Яўген Святланаў, Генадзь Раждзественскі, Мсціслаў Растраповіч, Юрый Сіманаў, Аляксандр Лазараў, Марк Эрмлер і іншыя майстры. Пералік імёнаў вялікіх артыстаў, якія выходзілі на сцэну Вялікага, складае не адзін том.
У сезоне 2018/2019 у склад Вялікага ўвайшоў калектыў Камернага тэатра імя Б.А. Пакроўскага.

Тэатр імкнецца забяспечыць пераемнасць пакаленняў. Больш за 10 гадоў дзейнічае Маладзёжная оперная праграма, якая павінна ўдасканальваць майстэрства будучых зорак опернай сцэны. У снежні 2020 года пачала сваю працу Маладзёжная балетная праграма, многія ўдзельнікі якой папоўнілі ўжо трупу Вялікага Балета.

Сёння Вялікі тэатр працуе на чатырох сцэнічных пляцоўках: Гістарычная сцэна, Новая сцэна, Бетховенская зала, Камерная сцэна імя Б.А. Пакроўскага.

Усяго за сезон тэатр дае больш за 500 спектакляў і канцэртаў. У рэпертуары Вялікага больш за 60 опер і больш за 30 балетаў.