"Паляванне" вяртаецца ...

Збіральнік фальклору Беларэцкі заблукаў у лесе і трапіў у маёнтак Надзеі Яноўскай – апошняй з прадстаўніц некалі багатага і знатнага роду. Дзяўчына змучана жахам нашэсця страшнай конніцы пад правадырствам караля Стаха. Як абвяшчае фамільная легенда, Стах быў вераломна забіты на паляванні сваім сябрам Яноўскім-старэйшым. Беларэцкі бярэцца разблытаць таямнічую гісторыю з ажывелымі мерцвякамі...

Гэтая опера сапраўды стала нацыянальнай музычнай класікай. Яна была створана ў 1989 годзе ў непасрэдным суаўтарстве кампазітара Уладзіміра Солтана з музычным кіраўніком спектакля Яраславам Вашчаком і ўсёй пастановачнай групай. Прэм'ера і далейшыя паказы спектакля на роднай сцэне прайшлі пры поўных аншлагах, падчас якіх, па словах відавочцаў, у тэатра нават дзяжурыла конная міліцыя. У 1990 годзе таленавітая работа кампазітара, пастаноўшчыкаў – дырыжораў, рэжысёра, мастака і выканаўцаў галоўных роляў – Наталлі Касценка, Віктара Скарабагатава і Уладзіміра Экнадзіосава была адзначана Дзяржаўнай прэміяй БССР. Ўнікальнай для Беларусі з'явай стала таксама выкананне оперы ў «жывых дэкарацыях» – у Траецкім прадмесці ў Мінску ў пачатку 1990-х. У год пастаноўкі опера двойчы была прадстаўлена на сцэне Вялікага тэатра Расіі і мела вялікі поспех у маскоўскай публікі.

«Поспех першай пастаноўкі складана перасягнуць, але мы і не ставім перад сабой гэтую мэту », – сказала рэжысёр тэатра Ганна Маторная на мастацкай радзе, прадстаўляючы сваю канцэпцыю оперы Солтана. "Дзікае паляванне караля Стаха" вернецца на беларускую сцэну ўжо ў ліпені. Здаецца, зусім нядаўна на сцэне Вялікага з'явіўся «Фаўст» у пастаноўцы Маторнай. І ўжо зараз Ганна гатовая казаць аб наступным спектаклі, прытым такім знакавым – і для нашай сцэны, і для музычнага мастацтва Беларусі ў цэлым. «Рысы гатычнага рамана, містычнай, гістарычнай і рамантычнай драмы – уся гэтая непаўторная атмасфера існуе і ў рамане Караткевіча, і ў лібрэта Святланы Клімковіч і, вядома, ажывае ў музыцы Солтана, – падкрэсліла рэжысёр. – Дарэчы, дырыжор Андрэй Іваноў ужо працуе з арыгінальнай партытурай творы. Купюр – мінімум, таму як ёсць вялікае жаданне даць магчымасць кампазітару выказацца. Безумоўна, сёння гэты твор можа мець мноства інтэрпрэтацый і варыяцый ўвасаблення ідэі. Мы ж будзем казаць першым чынам аб непаўторнай атмасферы Беларусі, пра яе традыцыях, аб людзях, праз рэканструкцыю абрадаў, легенд і з нізкім паклонам беларускаму мастацтву».

На сцэне абяцаюць сапраўдны танец дэкарацый: ажывуць старадаўнія замкі, гледачы ўбачаць іх ўнутранае ўбранне з бібліятэкай, камінам, падвеснымі сталамі; безумоўна, паўстануць злавесныя балоты і пусткі, занесеная снегам. Вялікае значэнне аддаецца сымбалям, якія глядач напэўна прачытае: гадзіннік як ідэя часу, які збягае, шахматы як лейтматыў вечнай гульні, у якую ва ўсе стагоддзі ўцягнутыя людзі. За мастацкае афармленне адказвае Андрэй Меранкоў. Спектаклі (а іх налічваецца некалькі дзясяткаў) вучня знакамітых Герлавана і Данцыга ідуць на самых розных тэатральных пляцоўках сталіцы. У Вялікім Андрэй ставіць упершыню. «Для пастаноўкі «Палявання...» вырашылі захаваць лёгкасць у сцэнічным афармленні, нават празрыстасць, – распавёў Меранкоў. – Ну і вядома, будзем працаваць з усёй машынерыі сцэны – ад плунжэраў да правалаў, таму што цудаў будзе шмат...»

У «вопратцы» сцэны будуць выкарыстоўвацца колеры і матывы слуцкіх паясоў. А ў касцюмах выявіцца прыём рэканструкцыі – будуць адгадвацца прынты, якія адсылаюць нас да беларускіх абразоў 15-16 стагоддзяў. Мастак Таццяна Лісавенка апране і галоўных персанажаў, і міфічных істот, напрыклад, прывід Блакітнай жанчыны ці Маленькага балотнага чалавечка. «Яноўская, мабыць, адна з самых лірычных гераінь ў беларускай оперы, таму і рашэнне яе адзенняў – у светлых танах. Касцюмы Беларэцкага і Свяціловіча вытрыманыя ў свецкім ключы. А вось Дубатоўка, Вароны – у агрэсіўна-брутальных танах – чырвоных», – дадала Таццяна.

Нельга не сказаць, што адзін з сюрпрызаў спектакля – жывы конь. Артысты ў кулуарах дзеляцца самымі рознымі забаўнымі гісторыямі, звязанымі з матылькамі, птушкамі і нават катамі, якія здараліся падчас спектакляў, але коней ў Вялікім яшчэ не было. Значыць, будзе. З яго ўсё пачнецца, з ім спектакль падыдзе і да фіналу, у якім, вядома, перамагаюць каханне і вясна...

Да ўвагі
У новым сезоне ў афішы Вялікага мы ўбачым новую рэжысёрскую працу Аксаны Волкавай. Заслужаная артыстка рэспублікі рыхтуе да пастаноўкі оперу К. Сен-Санса "Самсон і Даліла".

фота: Таццяна Матусевіч