Памяці Мастака

Ён нарадзіўся ў сям'і педагогаў 9 лютага 1958 года ў вёсцы з прыгожай назвай Вішнева, але менавіта Мінск стаў для яго родным горадам. Тут ён скончыў мастацкую школу, затым - Глебаўку. Як не раз прызнаваўся майстар, менавіта мастацкі каледж імя А.К. Глебава стаў для яго трамплінам у прафесію, якая стала яго жыццём… Жаданне тварыць, складаць, працаваць у ім абудзілі яго Настаўнікі - Яўген Чамадураў, Май Данцыг, Пётр Крахалёў...

"Тэатр - маё жыццё, мой другі дом... Я служыў некалькім тэатрам - і ў кожным з іх мне ўдавалася растварацца... Я самы шчаслівы чалавек - я хаджу на працу з непрыхаваным задавальненнем!" - прызнаваўся Касцючэнка. Пасля заканчэння Беларускага дзяржаўнага тэатральна-мастацкага інстытута ён працаваў у Музычным тэатры, займаў пасаду галоўнага мастака ў Нацыянальным акадэмічным драматычным тэатры імя М. Горкага. Тут да гэтага часу ідуць яго спектаклі… Адначасова супрацоўнічаў з Маладзёжным, Купалаўскім тэатрамі ў Мінску і Коласаўскім у Віцебску.

Ён не раз успамінаў, як аднойчы трапіўшы на «Лебядзінае возера» ў беларускі Вялікі, сказаў жонцы: «Буду тут працаваць…». У Вялікі тэатр Беларусі галоўным мастаком ён прыйшоў у 2009-м... Цяпер яго сцэнаграфію можна ўбачыць у балетах «Папялушка» С. Пракоф'ева, «Анастасія» В. Кузняцова, операх «Тоска» Дж. Пучыні, «Сівая легенда» Дз. Смольскага, "Пікавая дама" П. Чайкоўскага, "Макбет" Дж. Вердзі, "Сельскі гонар" П. Масканьі і іншых. Менавіта Касцючэнка ў 2011-м ажыццявіў рэканструкцыю сцэнаграфіі выбітнага мастака Я. Чамадурава ў новай пастаноўцы оперы «Аіда». А ў 2015-м лепшым оперным спектаклем, на думку крытыкаў Нацыянальнай тэатральнай прэміі, стала опера "Царская нявеста" М. Рымскага-Корсакава, над якой працаваў мастак. У 2017-м яму была прысуджана Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь за творчыя дасягненні ў развіцці музычнага мастацтва, прапаганду духоўных каштоўнасцей і значны асабісты ўклад у пастаноўку опернага спектакля на музыку Д. Смольскага "Сівая легенда" паводле твора У. Караткевіча. У Вялікім тэатры працягваюць стаяць макеты да спектакляў, створаныя майстрам... У майстэрні на Асмолаўцы засталіся яго карціны і накіды да іх…

«Я - мастак. І толькі потым - усё астатняе... Жывапіс - гэта нібы музыка і паэзія, вышэйшы пункт унутранага стану мастака... Мастак - шчаслівы чалавек, ён увесь час фантануе і фантазіруе, малюе і нешта прыдумляе... Гэта рэдкая, але вар'яцка цікавая прафесія ...» Так не раз казаў Аляксандр Аляксандравіч.

Дырыжор заслужаны дзеяч мастацтваў нашай рэспублікі Мікалай Калядка прызнаўся, што ўспамінае Касцючэнка кожны дзень. Яны пасябравалі, калі Аляксандр Аляксандравіч займаў яшчэ пасаду загадчыка пастановачнай службы Вялікага тэатра Беларусі: «Мы былі на гастролях у Іспаніі і разгаварыліся падчас аднаго дзённага пераезду. З тых часоў і пачалося наша сяброўства. Бо на гастролях - нібы на падводнай лодцы: такія паездкі адразу вызначаюць хто ёсць хто, збліжаюць ці, наадварот, разводзяць людзей назаўжды. Хоць Аляксандр быў маладзейшы за мяне, ён, дзіўна мудры чалавек, стаў маім настаўнікам. Я не саромеўся - заўсёды прыслухоўваўся да яго каштоўных парад. І дагэтуль іх імкнуся не забываць. Цяпер у тэатры вельмі не хапае Касцючэнкі, настолькі ён быў светлым чалавекам. У апошнія гады яму было пакутліва цяжка - а ён усміхаўся, для кожнага знаходзіў добрае слова... У канцы жыцця неяк падышоў да мяне і сказаў, што жадае напісаць мой партрэт, хоць гэты жанр не вельмі кахаў. Але нешта яго зачапіла ў тым, як я сядзеў пасля спектакля ў дырыжорскім пакоі... Месяцы два я хадзіў да яго ў майстэрню, пазіраваў... Відаць было, што яго раздзірае страшны боль... І ўсё ж ён дапісаў партрэт. І ведаеце, ён адкрыў ува мне сутнасць, глыбіню, якую я ніколі ў сабе не бачыў...»

9 лютага на сцэне Вялікага тэатра Беларусі - опера М. Рымскага-Корсакава "Царская нявеста", 10 лютага - апошняя праца Аляксандра Касцючэнкі - балет "Ганна Карэніна" на музыку П. Чайкоўскага.

9 лютага ў 18.15 у фае бельэтажу адбудзецца адкрыццё выставы, прысвечанай юбілею Аляксандра Касцючэнкі.