Архiў навiн

“ПАХІТА”: ПАРАД-АЛЕ БАГІНЬ БАЛЕТА

Ужо ў трэці раз на беларускую сцэну Вялікага тэатра вяртаецца шэдэўр балетнага мастацтва - "Пахіта" Людвіга Мінкуса. "Харэаграфія Марыуса Петыпа - геніяльная!..”  – упэўнена Таццяна Яршова, народная артыстка Беларусі, якая дорыць пастаноўцы новае жыццё. Спектакль пройдзе 21 верасня.

«Пахіта» - так коратка называюць сёння Гран-па на музыку Людвіга Мінкуса з аднайменнага балета, пастаноўку якога ажыццявіў Марыус Петыпа.

Упершыню балет з такой назвай быў прадстаўлены ў Парыжы ў 1846 годзе. Аўтарамі музыкі і харэаграфіі былі Жозэф Мазілье і Эдуар Дэльдэвез. Спектакль карыстаўся вялікім поспехам у Парыжы і Лондане, і таму нядзіўна, што «Пахіта» стала першым спектаклем, які 29-гадовы Марыус Петыпа паставіў у Пецярбургу.

Вобраз галоўнай гераіні і асноўныя сюжэтныя лініі спектакля запазычаныя з навелы Мігеля Сэрвантэса Сааведра «Цыганачка». Пахіта - маладая прыгажуня і выдатная танцоўшчыца. Яна нарадзілася ў шляхетнай сям'і, аднак у дзяцінстве была выкрадзена цыганамі і вандруе па Іспаніі з цыганскім табарам. У выніку розных падзей Пахіта пазнае праўду пра сваю сям'ю і знаходзіць страчаных сваякоў і жаніха - закаханага ў яе маладога двараніна Люсьена. Шчаслівы фінал заблытанай гісторыі - пышнае вяселле Пахіты і Люсьена. Поспех «Пахіты» на пецярбургскай сцэне перасягнуў усе чаканні. І ўсё ж праз некалькі гадоў гэты пантамімны балет уступіў месца ў рэпертуары пастаноўкам знакамітых французскіх харэографаў Жуля Перо і Артура Сэн-Леана.

Марыус Петыпа вярнуўся да «Пахіты» праз трыццаць гадоў, калі ім былі ўжо пастаўленыя балеты «Дачка фараона», «Дон Кіхот» і «Баядэрка». Для новага спектакля па просьбе Петыпа кампазітар Людвіг Мінкус напісаў параднае Гран-па, якое стала кульмінацыяй усяго балета. Дзякуючы чаму вясельны баль ператварыўся ў выдатную харэаграфічную кампазіцыю.

У савецкія часы «Пахіта» знікла з рэпертуараў тэатраў, а фінальнае Гран-па, захаваўшы ад былога балета толькі назву, пачало самастойнае жыццё і ўпрыгожвае сёння рэпертуар многіх тэатраў свету.

***
«Я сапраўды люблю Петыпа, не ўяўляю, як наогул без яго генія змог бы развівацца балет, - кажа Таццяна Яршова. - І танцаваць Гран-па з «Пахіты» - сапраўднае задавальненне, настолькі выдатны сам матэрыял - у ім столькі разнастайных па стылі варыяцый! Прычым геніяльнасць Марыуса Петыпа ў яго... прастаце. Здавалася б, такія немудрагелістыя балетныя формы - а вынік надзвычайны!

Вярнуць «Пахіту» - слушнае і важнае рашэнне. Тут ёсць што станцаваць ўсім дзяўчынкам. І кардэбалет ня глухі, як мы кажам, а ўсяго 8 артыстак на сцэне, то ёсць магчымасць паказаць сябе атрымаюць лепшыя балерыны. Ну а пра зорны склад салістак і казаць няма чаго! Вольга Гайко, Марына Вежнавец, Кацярына Алейнік, Ірына Яромкіна, Людміла Хітрова, Яна Штангей, Аляксандра Чыжык! Артысткі з задавальненнем ўключыліся ў працу, якой бы цяжкай яна ні была. А самае складанае тут у Петыпа - гэта стылістыка балета. Так, хто-то хутка можа вывучыць парадак дзейства, але разыначку спектакля ня адчувае. Менавіта ў Гран-па важна, наколькі добра ў харэаграфічным вучылішчы выкладалі характэрны танец. Паварот галавы, жэсты, пачуццё сцэны і сябе на сцэне - тое, чаму, вядома, можна навучыць. Але было б нядрэнна, калі б гэтаму вучылі своечасова.

Для мяне на рэпетыцыях вельмі важная атмасфера, мне не падабаецца, калі ў паветры лунае нядобразычлівасць або залішняя нервовасць. Сумеснае творчасць - тое, што неабходна ў працы. Быць балярынай не азначае добра станцаваць сёння і забыцца пра гэта заўтра. Гэта бясконцы працэс навучання. А прафесія педагога-рэпетытара заключаецца ў тым, каб кожны дзень казаць пра адно і тое ж. І галоўнае - не стаміцца гэта паўтараць. І калі хто-то гэта не ўсвядоміў, то настаўнікам яму быць не трэба... »

***
"Асабіста для мяне "Пахіта" - гэта своеасаблівы камплект каштоўнасцяў, - прызнаваўся пастаноўшчык спектакля ў беларускім Вялікім у 2008-м Павел Сталінскі. - А яшчэ - увасабленне мужчынскага і жаночага пачатку - вельмі строгага, акадэмічнага, без лішніх эмоцый, без лішніх жэстаў. Зачароўвае разнастайнасць варыяцый са сваімі разыначкамі і характарамі. Здавалася б, простыя рухі разгортваюцца ў чараду фенаменальных шэдэўраў, дзе кожная салістка можа паказаць сваё майстэрства... Лёгкасць, танцавальнасць, бравурнасць ператвараюць гэты балет ў своеасаблівы парад-але. Паглядзеўшы "Пахіту", вы зразумееце балетаманаў мінулых стагоддзяў, якія пасля спектакля беглі за карэтай балерыны альбо з асалодай пілі шампанскае з балетнага туфліка сваёй багіні... »

ПРА ШТО СПЕКТАКЛЬ?
У доме знатнага іспанскага вяльможы - свята з нагоды вяселля прыгажуні Пахіты і Люсьена. Шыкоўны баль пачынаецца з дзіцячай мазуркі. У сольным танцы віртуознае майстэрства дэманструюць сяброўкі Пахіты. Напрыканцы свята - танец галоўных герояў Пахіты і Люсьена.